{"id":5518,"date":"2022-01-20T20:14:26","date_gmt":"2022-01-20T17:14:26","guid":{"rendered":"https:\/\/www.acikpencere.com\/?p=5518"},"modified":"2022-12-18T18:58:41","modified_gmt":"2022-12-18T15:58:41","slug":"turkiye-amerika-iliskileri-1919-1960","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.acikpencere.com\/arastirma-alanlari\/beseri-bilimler\/turkiye-amerika-iliskileri-1919-1960\/","title":{"rendered":"T\u00fcrkiye-Amerika \u0130li\u015fkileri (1919-1960)"},"content":{"rendered":"

T\u00fcrkiye-Amerika \u0130li\u015fkileri’nde T\u00fcrkiye’nin Oltadaki Bal\u0131k Olarak G\u00f6r\u00fclmesinin Etkisi<\/strong><\/p>\n

G\u0130R\u0130\u015e<\/strong><\/p>\n

Endu\u0308stri devriminin sonucu olarak artan u\u0308retim ile yeni pazar aray\u0131s\u0327lar\u0131 ve yat\u0131r\u0131m alanlar\u0131 fabrikalar\u0131n ham madde ihtiyac\u0131 ve Avrupa piyasalar\u0131n\u0131n da bu mallara doymas\u0131yla so\u0308mu\u0308rgecilik h\u0131zlanm\u0131s\u0327 ve bu so\u0308mu\u0308rgecilik emperyalizm haline gelmis\u0327ti. 1.Du\u0308nya Savas\u0327\u0131na bakt\u0131g\u0306\u0131m\u0131zda bu savas\u0327, tu\u0308m du\u0308nyay\u0131 denetim alt\u0131na alm\u0131s\u0327 olan bu\u0308yu\u0308k devletlerin ekonomik gu\u0308c\u0327lerini ortaya koyarak yu\u0308ru\u0308ttu\u0308g\u0306u\u0308 bir savas\u0327t\u0131r. 1918 y\u0131l\u0131nda Avrupa\u2019daki devletlerin Osmanl\u0131 Devleti u\u0308zerindeki c\u0327at\u0131s\u0327malar\u0131n\u0131 da go\u0308rmekteyiz. ABD\u2019nin durumuna bakt\u0131g\u0306\u0131m\u0131zda ise savas\u0327a girmesi u\u0308c\u0327lu\u0308 itilaf devletleri ic\u0327in avantaj olmus\u0327 ve Almanya\u2019n\u0131n kars\u0327\u0131s\u0131na dikilmis\u0327ti. (sander, 2016) ABD Hu\u0308ku\u0308meti\u2019nin ve bas\u0327kan Wilson\u2019\u0131n 1918 y\u0131l\u0131nda savas\u0327 sonras\u0131 du\u0308zen konusunda go\u0308ru\u0308s\u0327lerini 14 madde ile ac\u0327\u0131klam\u0131s\u0327t\u0131r. ABD bas\u0327kan\u0131 Thomas Woodrow Wilson Amerikan kongresinde konus\u0327mas\u0131ndan, 12’inci madde ile ilgili is\u0327te s\u0327u so\u0308zleri yer almaktad\u0131r…<\/p>\n

\u201cBugu\u0308nku\u0308 Osmanl\u0131 I\u0307mparatorlug\u0306u\u2019ndaki Tu\u0308rk kesimlerine k\u0131smi bir egemenlik tan\u0131nmal\u0131, Tu\u0308rk Olmayan halklara bag\u0306\u0131ms\u0131zl\u0131k verilmeli ve C\u0327anakkale Bog\u0306az\u0131 uluslararas\u0131 garantilerle serbest gec\u0327is\u0327lere ve ticarete ac\u0327\u0131k tutulmal\u0131d\u0131r.\u201d (Ak\u0131n, Tu\u0308rkiye-Amerika ilis\u0327kileri , 2016)<\/em><\/p>\n

Wilson\u2019\u0131n bu so\u0308yledikleri Osmanl\u0131 ic\u0327in o\u0308lu\u0308m ferman\u0131 olmus\u0327tur. Bog\u0306azlarda egemenlik kurma c\u0327abalar\u0131n\u0131 Wilson\u2019\u0131n 12. maddesiyle de bariz go\u0308rmekteyiz. ABD 1800\u2019lu\u0308 y\u0131llardan beri Akdeniz\u2019de serbest dolas\u0327abilmek ic\u0327in 2 milyon dolar kadar harac\u0327 veriyordu. Osmanl\u0131 bu do\u0308nemlerde Kuzey Afrika eyaletlerinde bu\u0308yu\u0308k bir maden kes\u0327fetmis\u0327ti. ABD ic\u0327in Osmanl\u0131 o\u0308nemli bir ticaret yeriydi bu yu\u0308zden Osmanl\u0131 ABD\u2019yi \u201cSemiz O\u0308rdek\u201d olarak tan\u0131mlamaktayd\u0131. (k\u0131ss\u0131nger, 2015) Osmanl\u0131\u2019n\u0131n ABD\u2019nin her tu\u0308rlu\u0308 olanaklar\u0131ndan ve her s\u0327eylerinden yararland\u0131klar\u0131 ic\u0327in bu tan\u0131mlama yerinde olacakt\u0131r. Y\u0131llarca devam eden harac\u0327lar ve ticaret al\u0131s\u0327veris\u0327leri ABD\u2019de Tu\u0308rk du\u0308s\u0327manl\u0131g\u0306\u0131n\u0131n olus\u0327mas\u0131nda en o\u0308nemli nedenlerden biri haline gelmis\u0327tir.Osmanl\u0131 ic\u0327in I\u0307zmir\u2019in is\u0327galinden sonra Amerikan mandas\u0131 ortaya c\u0327\u0131km\u0131s\u0327t\u0131r. I\u0307zmir\u2019in is\u0327gali ile Asya ve Avrupa Tu\u0308rkiye\u2019sinin her yerinde manda yo\u0308netimlerinin kurulmas\u0131, Tu\u0308rkiye\u2019nin parc\u0327alanmas\u0131 ve Osmanl\u0131\u2019n\u0131n bag\u0306\u0131ms\u0131z bir imparatorluk olarak varl\u0131g\u0306\u0131n\u0131n su\u0308rdu\u0308ru\u0308lmesine son verilmesi ic\u0327in ad\u0131mlar at\u0131lm\u0131s\u0327 ve I\u0307zmir\u2019in is\u0327gali o\u0308nemli olmus\u0327tur. Bu do\u0308nemde Osmanl\u0131 ekonomisi batma noktas\u0131na su\u0308ru\u0308klenmis\u0327, u\u0308lkenin olumsuz gidis\u0327inden Amerikan Mandas\u0131 fikri daha s\u0131k duyulmaya bas\u0327lam\u0131s\u0327t\u0131. Hatta Halide Edip, I\u0307smet I\u0307no\u0308nu\u0308, Mustafa Kemal\u2019e yazd\u0131klar\u0131 mektupta da Amerikan Mandas\u0131 yanl\u0131lar\u0131 oldug\u0306unu belli etmektedirler.* Bas\u0327kan Wilson\u2019a yazd\u0131klar\u0131 ortak mektupta ABD\u2019yi Osmanl\u0131 ve Ermenistan topraklar\u0131 u\u0308zerinde Bog\u0306azlarda manda yo\u0308netimini kurmaya davet etmis\u0327lerdir. 24 Eylu\u0308l 1919\u2019da Sivas\u2019ta Mustafa Kemal, Wilson ile go\u0308ru\u0308s\u0327meler gerc\u0327ekles\u0327tirmis\u0327 olup ve bu go\u0308ru\u0308s\u0327melerin sonucu Sivas kongresine de yans\u0131m\u0131s\u0327t\u0131r. Milletimizin ve devletimizin bag\u0306\u0131ms\u0131zl\u0131g\u0306\u0131, vatan\u0131m\u0131z\u0131n bu\u0308tu\u0308nlu\u0308g\u0306u\u0308 sakl\u0131 kalmak s\u0327art\u0131yla, milli ilkelerimize sayg\u0131l\u0131 olan vatan\u0131m\u0131za kars\u0327\u0131 sald\u0131r\u0131 ve yay\u0131lma amac\u0131 gu\u0308tmeyen herhangi bir devletin ancak ekonomik, sanayi yard\u0131m\u0131n\u0131n kabul edileceg\u0306i so\u0308ylenmis\u0327tir. Mustafa Kemal Atatu\u0308rk, Amerikan Mandas\u0131na kars\u0327\u0131 c\u0327\u0131km\u0131s\u0327 ve Amerikan mandas\u0131 yanl\u0131lar\u0131n\u0131n kendi rahatl\u0131klar\u0131n\u0131 korumak ad\u0131na vatan\u0131 ve Tu\u0308rk istiklalini feda ettiklerini belirtmis\u0327tir. Fakat I\u0307zmir\u2019in kurtar\u0131lmas\u0131yla, ABD istedig\u0306ine kavus\u0327amam\u0131s\u0327t\u0131r.<\/p>\n

O\u0308te yandan 24 Temmuz 1923 tarihinde ABD ile Tu\u0308rkiye aras\u0131nda imzalanan Lozan Bar\u0131s\u0327 Antlas\u0327mas\u0131 Amerikan Senatosu\u2019ndan onay alamam\u0131s\u0327t\u0131r. Onay alamamas\u0131ndaki sebeplerden biri ABD\u2019nin kapitu\u0308lasyonlar\u0131 kaybetmis\u0327 olmas\u0131 dig\u0306eri ise Ermeni lobisini destekleyen yog\u0306un propagandalard\u0131r. Bunlar hala gu\u0308nu\u0308mu\u0308zde de bir pu\u0308ru\u0308z olarak kalm\u0131s\u0327t\u0131r. Tu\u0308rkiye\u2019nin ABD ile ilis\u0327kilerinde, Mustafa Kemal ve bas\u0327kan Roosevelt do\u0308nemine bakt\u0131g\u0306\u0131m\u0131zda ilis\u0327kilerin sorunsuz bir s\u0327ekilde hatta kars\u0327\u0131l\u0131kl\u0131 jestler ve hos\u0327go\u0308ru\u0308 ile ilerledig\u0306ini go\u0308rmekteyiz. Mustafa Kemal Atatu\u0308rk\u2019u\u0308n vefat\u0131ndan sonra dengeler deg\u0306is\u0327mis\u0327, ABD\u2019nin c\u0327\u0131karlar\u0131 Tu\u0308rkiye\u2019nin c\u0327\u0131karlar\u0131n\u0131n da o\u0308nu\u0308ne gec\u0327erek Tu\u0308rkiye\u2019yi boyundurug\u0306u alt\u0131na almakistemis\u0327 ve go\u0308zlerini bog\u0306azlara dikmis\u0327lerdir. II. Kahire konferans\u0131nda Alman ve Mihver devletlerinin bas\u0327ar\u0131lar\u0131ndan sonra Tu\u0308rkiye\u2019nin de mu\u0308ttefiklerinin yan\u0131nda savas\u0327a girmesi istenilmis\u0327tir. I\u0307smet I\u0307no\u0308nu\u0308 bu konuda isteksiz olup ayn\u0131 zamanda bas\u0327kan Roosevelt\u2019in etkisiyle tarafs\u0131z kalmas\u0131na karar verilmis\u0327tir. Tu\u0308rkiye karars\u0131z politikalar\u0131n\u0131n ve tarafs\u0131z kalmas\u0131n\u0131n etkisini 1945\u2019li y\u0131llarda go\u0308rmeye bas\u0327lam\u0131s\u0327t\u0131r.Bu aras\u0327t\u0131rma da Tu\u0308rkiye- Amerika ilis\u0327kilerinde, Tu\u0308rkiye\u2019nin oltadaki bal\u0131k olarak go\u0308ru\u0308lmesinin etkisi konusu, c\u0327al\u0131s\u0327man\u0131n ana temas\u0131n\u0131 olus\u0327turmaktad\u0131r. Makalenin birinci bo\u0308lu\u0308mu\u0308nde Tu\u0308rkiye-Amerika ilis\u0327kilerinde 1945-1960 y\u0131llar\u0131 aras\u0131nda ikili ilis\u0327kilerde izlenilen politikalar bahsedilmis\u0327 ve ikinci bo\u0308lu\u0308mde Menderes hu\u0308ku\u0308meti do\u0308nemi ve oltan\u0131n ucundaki bal\u0131k so\u0308ylemine deg\u0306inilmis\u0327tir. Sonuc\u0327 bo\u0308lu\u0308mu\u0308nde ise Tu\u0308rkiye\u2019nin ve Amerika\u2019n\u0131n izledig\u0306i politikalar sonucundaki durumlardan bahsedilmis\u0327tir.<\/p>\n

    \n
  1. T\u00fcrkiye-Amerika \u0130li\u015fkileri D\u00f6nemi: (1945-1960)<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n

    Sovyetlerin go\u0308zu\u0308 Tu\u0308rkiye\u2019de olup bog\u0306azlar konusundaki baz\u0131 taleplerde olmus\u0327tur. Kars, Ardahan ve Artvin\u2019i istemis\u0327tir bununla birlikte Sovyetlere go\u0308re Bog\u0306azlar, Karadeniz bo\u0308lgesinin gu\u0308venlig\u0306i ve c\u0327\u0131karlar\u0131 dog\u0306rultusunda o\u0308nemli olmus\u0327tur. Ancak Sovyetlerin Tu\u0308rkiye\u2019ye bu yog\u0306un bask\u0131lar\u0131 ve askeri y\u0131g\u0306\u0131nak yapmalar\u0131, ABD\u2019nin Tu\u0308rkiye\u2019nin yan\u0131nda olmas\u0131na sebep olmus\u0327tur. Sovyetler komu\u0308nist ideolojilerini yaymak istemis\u0327 ve Dog\u0306u Avrupa\u2019da komu\u0308nist devletler kurmak istemis\u0327tir. Bu durum ABD ic\u0327in endis\u0327e yaratm\u0131s\u0327 ve komu\u0308nizmle mu\u0308cadele ic\u0327in Tu\u0308rkiye ve Yunanistan\u2019a ulusal bu\u0308tu\u0308nlu\u0308klerinin korunmas\u0131 ac\u0327\u0131s\u0131ndan baz\u0131 yard\u0131mlar\u0131n verilmesi gerektig\u0306ine karar vermis\u0327tir. Bo\u0308ylelikle izlemis\u0327 olduklar\u0131 politikan\u0131n temeli olus\u0327turulmus\u0327tur. Bu kapsamda 12 Mart 1947\u2019de Bas\u0327kan Truman bu doktrini ac\u0327\u0131klam\u0131s\u0327, komu\u0308nizm bask\u0131s\u0131 alt\u0131nda olan devletlere askeri ve mali yard\u0131m yap\u0131lm\u0131s\u0327t\u0131r. 1947\u2019de gu\u0308ndeme gelen Truman Doktrini ile Marshall Plan\u0131 da 1951 y\u0131l\u0131na kadar yu\u0308ru\u0308rlu\u0308kte kalm\u0131s\u0327t\u0131r. ABD\u2019nin komu\u0308nizm tehdidine kars\u0327\u0131 alm\u0131s\u0327 oldug\u0306u dig\u0306er bir o\u0308nlem ise 4 Nisan 1949 y\u0131l\u0131nda kurulan NATO (Kuzey Atlantik I\u0307ttifak\u0131d\u0131r). NATO\u2019nun amac\u0131 ise ittifak u\u0308lkeleri bir araya gelerek gu\u0308venlik ve savunma konular\u0131 u\u0308zerinde is\u0327 birlig\u0306i yapmakt\u0131r ve birine kars\u0327\u0131 yap\u0131lm\u0131s\u0327 herhangi bir sald\u0131r\u0131 tu\u0308m u\u0308ye devletlere yap\u0131lm\u0131s\u0327 kabul etmektir. 2. Du\u0308nya Savas\u0327\u0131\u2019ndan sonra Tu\u0308rkiye tarafs\u0131zl\u0131g\u0306\u0131n\u0131 b\u0131rak\u0131p Almanya\u2019ya savas\u0327 ilan etmis\u0327tir. Tu\u0308rkiye\u2019nin c\u0327elis\u0327kilerinden dolay\u0131 Tu\u0308rkiye\u2019ye gu\u0308ven yoktu. 16 Eylu\u0308l 1950 tarihinde Tu\u0308rkiye\u2019nin NATO\u2019ya yapt\u0131g\u0306\u0131 ilk bas\u0327vuru ise I\u0307ngiltere, Hollanda, Danimarka ve Belc\u0327ika taraf\u0131ndan reddedilmis\u0327tir.<\/p>\n

    Tu\u0308rkiye\u2019nin tekrardan gu\u0308ven kazanmas\u0131 ve NATO\u2019ya girmesi ic\u0327in her yolu Menderes hu\u0308ku\u0308meti deniyordu. Kuzey Kore ile ABD destekli Gu\u0308ney Kore aras\u0131nda bu do\u0308nemde savas\u0327 bas\u0327lam\u0131s\u0327 olup Kore Savas\u0327\u0131na Tu\u0308rkiye ABD\u2019ye destek olmak ad\u0131na askeri birlik go\u0308ndermis\u0327tir. Bo\u0308ylelikle NATO\u2019ya u\u0308yelik su\u0308reci gerc\u0327ekles\u0327ti. Fakat ABD ic\u0327in Sovyetlerin nu\u0308kleer silah u\u0308retmesi tehdit bir durum olus\u0327turuyordu bundan dolay\u0131 Tu\u0308rkiye\u2019nin jeopolitik konumundan yararlanarak en ufak tehlikede vurus\u0327 u\u0308stu\u0308nlu\u0308g\u0306u\u0308ne sahip olmak istemis\u0327tir. Tu\u0308rkiye\u2019nin NATO\u2019ya u\u0308ye olmas\u0131n\u0131 bu s\u0327arta bag\u0306lam\u0131s\u0327t\u0131r. Tu\u0308rkiye bu s\u0327art\u0131 kabul ederek NATO\u2019ya u\u0308yelig\u0306i gerc\u0327ekles\u0327ti ve Sovyetlerin hedefi haline geldi.<\/p>\n

      \n
    1. Menderes H\u00fck\u00fcmeti, Darbe ve Oltan\u0131n Ucundaki Bal\u0131k<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n

      Menderes hu\u0308ku\u0308meti do\u0308neminde mali s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n giderek artmas\u0131 ve sanayi alt yap\u0131s\u0131n\u0131n kurulmas\u0131nda sermaye yetersiz kad\u0131g\u0306\u0131nda Menderes hu\u0308ku\u0308meti Amerika\u2019dan yard\u0131m istemis\u0327tir. Amerika Tu\u0308rkiye\u2019nin tar\u0131m u\u0308lkesi oldug\u0306u gerekc\u0327esiyle bu isteg\u0306i reddetti. Menderes hu\u0308ku\u0308meti c\u0327areler ararken Sovyetler bu krediyi verebileceklerini so\u0308ylediler. Bu durumda Amerika Menderes\u2019ten vazgec\u0327mis\u0327, onu go\u0308zden c\u0327\u0131karm\u0131s\u0327t\u0131. Sonun bas\u0327lang\u0131c\u0131 denilen durum bo\u0308yle bas\u0327lam\u0131s\u0327t\u0131r. Tu\u0308rkiye, Amerika\u2019ya her anlamda bag\u0306\u0131ml\u0131 olmas\u0131n\u0131n sonuc\u0327lar\u0131 hu\u0308srana neden olmus\u0327tur. Menderesin de bu hu\u0308sran\u0131, Amerika\u2019n\u0131n go\u0308zden c\u0327\u0131karmas\u0131 27 May\u0131s darbesini getirmis\u0327tir. Darbeye 2 gu\u0308n ic\u0327inde ABD Savunma Konseyi\u2019nden onay verildi. Bu do\u0308nemde iktisadi kredi vermeyen Amerika\u2019n\u0131n karar\u0131nda Rockefeller\u2019in \u201cOltan\u0131n Ucundaki Bal\u0131k\u201d benzetmesi etkili olmus\u0327 ve Tu\u0308rkiye\u2019nin ABD\u2019ye bag\u0306l\u0131 oldug\u0306u ve kendi c\u0327\u0131karlar\u0131 dog\u0306rultusunda kullanmak istedig\u0306ini de bu so\u0308z dog\u0306rultusunda go\u0308rmekteyiz. (Tu\u0308rkiye-Amerika I\u0307lis\u0327kileri , 2016). Yani Oltan\u0131n ucundaki bal\u0131k benzetmesi, oltaya tak\u0131lan bal\u0131g\u0306a yem vermeye gerek yoktur, bu da Tu\u0308rkiye\u2019ye su\u0308rekli yem vermeye gerek olmad\u0131g\u0306\u0131n\u0131 ve Tu\u0308rkiye ABD\u2019den kurtulmak isterse bog\u0306az\u0131n\u0131n parc\u0327alanmas\u0131na sebep olunacag\u0306\u0131n\u0131 bu benzetmeyle ac\u0327\u0131klayabiliriz. Menderes\u2019in darbesi de ne yaz\u0131k ki bu durumda gerc\u0327ekles\u0327mis\u0327tir. Eg\u0306er ABD\u2019nin c\u0327\u0131karlar\u0131 dog\u0306rultusunda hizmet etmeye Tu\u0308rkiye devam etseydi Amerika ic\u0327in bir sorun yoktu. Tu\u0308rkiye bu durumda ABD\u2019ye bag\u0306\u0131ml\u0131 hale gelmesiyle, ABD ic\u0327in \u201cOltay\u0131 Yutan Bal\u0131k\u2019\u2019 haline gelmis\u0327tir. Gu\u0308nu\u0308mu\u0308zde hala Tu\u0308rkiye \u201cOltaya Tak\u0131lan Bal\u0131k\u201d olmad\u0131g\u0306\u0131n\u0131 ispatlamaya c\u0327al\u0131s\u0327maktad\u0131r. Tu\u0308rkiye askeri, ekonomi, siyasi alanda gu\u0308c\u0327lu\u0308 bir u\u0308lke haline gelmis\u0327 bulunmakta ve kendi u\u0308retimlerini de her alanda gerc\u0327ekles\u0327tirebilecek gu\u0308ce sahip olmus\u0327tur. “Du\u0308nya 5\u2019ten bu\u0308yu\u0308ktu\u0308r.\u201d so\u0308ylemi de bunu ispatlamaya o\u0308rnek olarak verilebilir.<\/p>\n

      SONUC\u0327<\/strong><\/p>\n

      Bakt\u0131g\u0306\u0131m\u0131z da Tu\u0308rkiye\u2019nin d\u0131s\u0327 politikas\u0131n\u0131 iki o\u0308nemli unsur etkilemis\u0327tir. Bunlardan ilki Tu\u0308rkiye\u2019nin I\u0307kinci Du\u0308nya Savas\u0327\u0131na girmemis\u0327 olmas\u0131 dig\u0306er unsur ise; Sog\u0306uk savas\u0327tan sonra du\u0308nyan\u0131n iki kutuplu sisteme girmis\u0327 olmas\u0131 ve Tu\u0308rkiye\u2019nin Sovyetler Birlig\u0306i taraf\u0131ndan tehdit ediliyor olmas\u0131d\u0131r. Sovyetlerin go\u0308zu\u0308 bu do\u0308nemlerde Tu\u0308rkiye\u2019de olup, bog\u0306azlar konusunda ki talepleri Dog\u0306u bo\u0308lgesinden Kars, Ardahan ve Artvin\u2019i istemesiyle gerginlikler bas\u0327lam\u0131s\u0327t\u0131r. Ancak Sovyetlerin Tu\u0308rkiye\u2019ye yog\u0306un bask\u0131lar\u0131 sonucunda ABD Tu\u0308rkiye\u2019ye kars\u0327\u0131 politikas\u0131n\u0131 deg\u0306is\u0327tirmis\u0327 ve yan\u0131nda yer alm\u0131s\u0327t\u0131r. ABD, Tu\u0308rkiye\u2019nin borc\u0327lar\u0131n\u0131 silmesinin yan\u0131nda, Marshall Plan\u0131 ve Truman doktrini ile ekonomik yard\u0131mlar yapm\u0131s\u0327t\u0131r. Marshall Plan\u0131 ve Truman doktrini, NATO(Kuzey Atlantik Antlas\u0327mas\u0131); Sovyetlerin Ortadog\u0306u ve Avrupa\u2019da yay\u0131lma faaliyetlerine ve komu\u0308nizme kars\u0327\u0131 Amerika\u2019n\u0131n alm\u0131s\u0327 oldug\u0306u tedbirlerdir. Mali s\u0131k\u0131nt\u0131lar Menderes do\u0308neminde artm\u0131s\u0327 ve iktisadi kredi vermeyen Amerika\u2019n\u0131n karar\u0131nda Rockefeller\u2019in \u201cOltan\u0131n ucundaki bal\u0131k\u201d benzetmesi etkili olmus\u0327tur. C\u0327u\u0308nku\u0308 oltan\u0131n ucuna tak\u0131lan bal\u0131g\u0306a yem vermeye gerek yoktur. Ne yaz\u0131k ki bu do\u0308nemde Tu\u0308rkiye\u2019nin tek yo\u0308nlu\u0308 d\u0131s\u0327 politika izlemesi hatal\u0131 olmus\u0327 ve ABD d\u0131s\u0327 politikas\u0131na go\u0308zu\u0308 kapal\u0131 destek vermesi olumsuz sonuc\u0327lar dog\u0306urmus\u0327tur. Bu do\u0308nem Tu\u0308rkiye\u2019nin askeri, siyasi, ekonomi olarak ABD\u2019ye bag\u0306l\u0131 oldug\u0306u ve Tu\u0308rkiye\u2019nin emperyalizm tuzaklar\u0131yla kars\u0327\u0131 kars\u0327\u0131ya kald\u0131g\u0306\u0131 bir do\u0308nemdir. Gu\u0308nu\u0308mu\u0308z Tu\u0308rkiye\u2019sine bakt\u0131g\u0306\u0131m\u0131zda ise her alanda kendi gu\u0308cu\u0308nu\u0308 go\u0308sterebilecek bag\u0306\u0131ms\u0131z, yu\u0308kselen bir Tu\u0308rkiye\u2019yi go\u0308rmekteyiz. Emperyalizm tuzaklar\u0131 ise hala var olmaktad\u0131r.<\/p>\n

       <\/p>\n

      Kaynakc\u0327a<\/strong><\/p>\n

        \n
      • Ak\u0131n, N. (2016). Tu\u0308rkiye-Amerika ilis\u0327kileri. Tarih ve Gu\u0308ndem,<\/em> 6.
        \nAk\u0131n, N. (2016). tu\u0308rki.<\/em><\/li>\n
      • K\u0131ss\u0131nger, H. (2015). Diplomasi.<\/em>\u00a0istanbul : Tu\u0308rkiye \u0130s\u0327 Bankas\u0131 Ku\u0308ltu\u0308r Yay\u0131n\u0131.<\/li>\n
      • Sander, O. (2016). ABD’nin Politikas\u0131 ve Savas\u0327a Giris\u0327i.<\/em> Ankara: imge kitabevi.<\/li>\n
      • T.C. Atatu\u0308rk Ku\u0308ltu\u0308r,Dil ve Tarih Yu\u0308ksek Kurumu Atatu\u0308rk Aras\u0327t\u0131rma Merkezi Bas\u0327akanl\u0131g\u0306\u0131.<\/em> (2021, Eylu\u0308l 8). nutuk, amerikan mandas\u0131 ic\u0327in propagandalar : https:\/\/ www.atam.gov.tr\/nutuk\/amerikan-mandasi-icin-propagandalar adresinden al\u0131nd\u0131.<\/li>\n
      • Tu\u0308rkiye-Amerika I\u0307lis\u0327kileri . (2016). Tu\u0308rkiye Oltadaki Bal\u0131k m\u0131?,<\/em> 18.<\/li>\n<\/ul>\n

         <\/p>\n

        *Bu ak\u0131m\u0131 temsil eden resmi ve gayri resmi Amerikan go\u0308ru\u0308s\u0327u\u0308nu\u0308n alt\u0131nda yatan gizli du\u0308s\u0327u\u0308nce s\u0327udur: Tu\u0308rkiye\u2019yi parc\u0327alamamak, eski s\u0131n\u0131rlar\u0131 ic\u0327inde bir bu\u0308tu\u0308n halinde oldug\u0306u gibi korumak s\u0327art\u0131yla genel ve tek bir mandaya bag\u0306lamak. Suriye, Amerikan Komisyonu orada iken, genel bir kongre toplayarak Amerika\u2019y\u0131 istemis\u0327tir. Suriye\u2019nin bu isteg\u0306i Amerika\u2019da c\u0327ok iyi kars\u0327\u0131lanm\u0131s\u0327t\u0131r.(Halide Edip Ad\u0131var\u2019\u0131n, Mustafa Kemal\u2019e yazd\u0131g\u0306\u0131 mektuptan) (T.C. Atatu\u0308rk Ku\u0308ltu\u0308r,Dil ve Tarih Yu\u0308ksek Kurumu Atatu\u0308rk Aras\u0327t\u0131rma Merkezi Bas\u0327kanl\u0131g\u0306\u0131 , 2021) bkz.<\/p>\n

         <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

        T\u00fcrkiye-Amerika \u0130li\u015fkileri’nde T\u00fcrkiye’nin Oltadaki Bal\u0131k Olarak G\u00f6r\u00fclmesinin Etkisi G\u0130R\u0130\u015e Endu\u0308stri devriminin sonucu olarak artan u\u0308retim ile yeni pazar aray\u0131s\u0327lar\u0131 ve yat\u0131r\u0131m alanlar\u0131 fabrikalar\u0131n ham madde ihtiyac\u0131 ve Avrupa piyasalar\u0131n\u0131n da bu mallara doymas\u0131yla so\u0308mu\u0308rgecilik h\u0131zlanm\u0131s\u0327 ve bu so\u0308mu\u0308rgecilik emperyalizm haline gelmis\u0327ti. 1.Du\u0308nya Savas\u0327\u0131na bakt\u0131g\u0306\u0131m\u0131zda bu savas\u0327, tu\u0308m du\u0308nyay\u0131 denetim alt\u0131na alm\u0131s\u0327 olan bu\u0308yu\u0308k devletlerin ekonomik […]<\/p>\n","protected":false},"author":70,"featured_media":5519,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[371,116],"tags":[169,383,457,276,458,123],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5518"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/70"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=5518"}],"version-history":[{"count":9,"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5518\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":5921,"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5518\/revisions\/5921"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/5519"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=5518"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=5518"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.acikpencere.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=5518"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}